Wat doet een redacteur? Tekstuele redactie

Het korte antwoord:

Een redacteur helpt je om je manuscript nog beter te maken dan het al is.

Het lange antwoord:

De rest van dit blog en het blog over inhoudelijke redactie. 😉

Nou vertel maar dan …

Een redacteur helpt je om je verhaal beter te maken dan het al is door er woord voor woord, zin voor zin, alinea voor alinea en hoofdstuk voor hoofdstuk naar te kijken. Wat kan duidelijker, wat kan mooier, wat is niet nodig, wat klopt niet, wat mist, wat kan korter en wat mag uitgebreider? En dat alles op zowel verhaal- als tekstniveau. 

Twee soorten redactie

Veel redacteuren – waaronder ikzelf – kijken eerst inhoudelijk naar je verhaal en daarna tekstueel.

Dat is natuurlijk niet zomaar. Als je inhoudelijk dingen aanpast, verandert de tekst. Naar de veranderde tekst zal (opnieuw) tekstueel gekeken moeten worden. Als je in dezelfde redactieronde zowel inhoudelijk als tekstueel laat redigeren, moet je eigenlijk opnieuw tekstredactie laten doen op de aangepaste teksten.

Dat is om meerdere reden niet handig: als schrijver en als redacteur doe je dubbel werk én wanneer je als redacteur een tekst voor de tweede keer tekstueel onder de loep neemt, ken je de tekst al erg goed en lees je eerder wat je verwacht dat er staat, dan wat er daadwerkelijk staat. Daardoor zie je foutjes sneller over het hoofd. 

Redactie in twee fasen

Daarom redigeer ik het liefst in twee stappen, eerst inhoudelijk, dan tekstueel. Daartussen zitten bij voorkeur minimaal 4 weken, dan is de tekst voor de redacteur redelijk weggezakt en kan hij met frisse ogen de tekstredactie verzorgen.

Meerdere tekstredactierondes

Soms is het verstandig om meerdere tekstredactierondes te doen. Hoe meer correcties en aanpassingen er door een redacteur gedaan moeten worden, hoe groter de kans is dat niet alle fouten of verbetermogelijkheden gezien zijn. Daarnaast verander je als auteur zelf dingen in je tekst waardoor er nieuwe fouten kunnen ontstaan. Ik raad daarom aan om bij meer dan 25 aanpassingen per 1000 woorden nog een tekstredactieronde te laten doen door mij of een andere redacteur en, als je zelf wil uitgeven, om een corrector je zetproef te laten corrigeren.

In dit blog

In dit blog ga ik dieper in op waar ik bij tekstuele redactie zoal op let. In een ander blog leg ik uit waar ik bij inhoudelijke redactie naar kijk.

Wat is tekstuele redactie?

Tekstredactie houdt in dat de redacteur kijkt wat voor woorden en zinnen je hebt gebruikt om je verhaal te vertellen en of de spelling, grammatica en interpunctie klopt.

Als ik je manuscript van tekstredactie voorzie, werk ik in jouw Word-document. Daarbij maak ik gebruik van de functie ‘wijzigingen bijhouden’ waarmee ik verbeter wat niet goed is. Verder pas ik kleine dingen aan in je tekst. Als je bijvoorbeeld een onnodige tijdsaanduiding hebt gebruikt of een passieve zin hebt geschreven, wijzig ik deze direct in de tekst. In een opmerking in de kantlijn geef ik dan uitleg waarom ik iets heb veranderd of een andere mogelijke oplossing.

Verder plaats ik in de opmerkingen allerlei suggesties, tips en uitleg en soms een vraag of overweging.

Wat krijg je als je jouw manuscript tekstueel laat redigeren door mij?

Je hele manuscript wordt door mij doorgenomen en daarna:

• ontvang je jouw Word-document met feedback via opmerkingen in de kantlijn met daarin uitleg over de regels en richtlijnen, vragen over je verhaal en suggesties. Via wijzigingen bijhouden verbeter ik tik- en interpunctiefouten en voer ik kleine wijzigingen door. 
• ontvang je een pdf met uitleg over hoe je kan werken met wijzigingen bijhouden en opmerkingen in de kantlijn. 
• bespreken we (online of telefonisch) jouw vragen en mijn bevindingen in een gesprek van ongeveer een half uur.

Gouden tip🥇

Werk verder in het document waarin is geredigeerd! Anders is de kans groot dat je wijzigingen over het hoofd ziet. Vooral weggehaalde spaties of een komma die is toegevoegd of verplaatst, zie je snel over het hoofd.

Dat is zonde, toch?

Jij bepaalt

Wat ik belangrijk vind om te vermelden, is dat het verhaal van jou is en blijft! Jij bepaalt wat je met de feedback doet.

Lees alle opmerkingen en suggesties door en bepaal waar je het mee eens bent. Parkeer de dingen waar je je niet in kan vinden een paar dagen. Kijk er daarna nog eens naar, vraag om verduidelijking en bepaal dan of je er definitief niets mee doet of dat je toch (deels) begrijpt waarom de feedback gegeven is. En dan ben jij nog steeds degene die bepaalt of je je verhaal aanpast.

Waar wordt op gelet bij tekstuele redactie?

Iedere redacteur heeft zijn eigen werkwijze, veel zal overeenkomen, maar sommige dingen worden net anders gedaan of er wordt op net andere dingen gelet.

Hieronder licht ik enkele punten toe die belangrijk zijn voor een tekstueel verzorgd boek.

Ben je benieuwd waar ik nog meer op let? Kijk op mijn website bij Tekstuele Redactie of neem contact met me op.

✍️ Variatie 

• in de opbouw van zinnen
• in de lengte van zinnen
• door gebruik van synoniemen
• in handelingen
• in namen noemen en verwijzen of omschrijven

✍️ Dialogen

• weergegeven volgens de ELDA-richtlijn
• bij een andere spreker, beginnen op nieuwe regel
• dialooglabels (aantal, soort, overbodig)

✍️ Uitdrukkingen en gezegden

• zijn juist toegepast
• zijn juist geschreven, niet verhaspeld 
• zijn niet te vaak gebruikt, dan schiet het zijn doel voorbij

✍️ Prettig leesbare zinnen

• bevatten geen overbodige woorden
• zijn actief geschreven
• zijn niet te complex
• hebben weinig tot geen stopwoorden
• hebben een fijn leesritme

✍️ Opmaak tekst

• beletselteken los of vast
• inspringen/alinea-indeling
• witregels
• accentgebruik
• cursivering
• aanhalingstekens
• getallen in letters of cijfers

✍️ Diverse

• afkortingen juist geschreven
• hoofdstuknummering
• consequent hoofdlettergebruik
• consequent dezelfde schrijfwijze 

En natuurlijk let ik ook op tik-, spel-, grammatica- en interpunctiefouten.

Best mogelijke versie

Zoals je ziet, let een redacteur op heel veel elementen om samen met jou je manuscript te polijsten tot het glanst.

Weet wel, hoe meer een redacteur moet aangeven, hoe groter de kans is dat hij een tikfoutje –  of erger – over het hoofd ziet. Lever daarom altijd een zo schoon mogelijk document aan bij je redacteur en denk niet: die tikfoutjes hoef ik er niet uit te halen, daar heb ik een redacteur voor.

Heb je dyslexie, laat het even weten, dan houdt je redacteur daar natuurlijk rekening mee.

Redacteur die bij je past

Iedere redacteur werkt net een beetje anders, let op net andere dingen en geeft op een net andere manier feedback. 

Kijk eens rond op de websites van verschillende redacteuren om een gevoel te krijgen wie bij jou en jouw manuscript past. Bekijk welke boeken hij heeft geredigeerd en lees de reviews.

Ook kun je – afhankelijk van de redacteur – een proefopdracht uitzetten of een gesprek aanvragen.

Vond je dit interessant?

Lees de andere blogs op deze website. Ook komen er steeds nieuwe blogs online met tips over het schrijven en uitgeven van je boek.

Als je me volgt op social media ben je als eerste op de hoogte als ik een nieuw blog plaats.