Wat doet een redacteur? Inhoudelijke redactie

Het korte antwoord:

Een redacteur helpt je om je manuscript nog beter te maken dan het al is.

Het lange antwoord:

De rest van dit blog en het blog over tekstredactie. 😉

Nou vertel maar dan …

Een redacteur helpt je om je verhaal beter te maken dan het al is door er woord voor woord, zin voor zin, alinea voor alinea en hoofdstuk voor hoofdstuk naar te kijken. Wat kan duidelijker, wat kan mooier, wat is niet nodig, wat mist, wat kan korter en wat mag uitgebreider? En dat alles op zowel verhaal- als tekstniveau.

Twee soorten redactie

Veel redacteuren – waaronder ikzelf – kijken eerst inhoudelijk naar je verhaal en daarna tekstueel.

Dat is natuurlijk niet zomaar. Als je inhoudelijk dingen aanpast, verandert de tekst. Naar de veranderde tekst zal (opnieuw) tekstueel gekeken moeten worden. Als je in dezelfde redactieronde zowel inhoudelijk als tekstueel laat redigeren, moet je eigenlijk opnieuw tekstredactie laten doen op de aangepaste teksten.

Dat is om meerdere reden niet handig: als schrijver en als redacteur doe je dubbel werk én wanneer je als redacteur een tekst voor de tweede keer tekstueel onder de loep neemt, ken je de tekst al erg goed en lees je eerder wat je verwacht dat er staat, dan wat er daadwerkelijk staat. Daardoor zie je foutjes sneller over het hoofd.

Redactie in twee fasen

Daarom redigeer ik het liefst in twee stappen, eerst inhoudelijk, dan tekstueel. Daartussen zitten bij voorkeur minimaal 4 weken, dan is de tekst voor de redacteur redelijk weggezakt en kan hij met frisse ogen de tekstredactie verzorgen.

Meerdere inhoudelijke redactierondes

Heb je de inhoudelijke feedback bekeken en al dan niet verwerkt, dan kan het prettig zijn als je redacteur kijkt naar de aanpassingen.

Want hoe is je verhaal nu? Zijn de plotholes bijvoorbeeld goed verholpen, zijn de tegenstrijdigheden eruit, zijn de personages nu geloofwaardig?

Je kan er ook voor kiezen om een of meerdere proeflezers of een andere redacteur te vragen om opnieuw inhoudelijk feedback op je verhaal te geven.

Wat belangrijk is om in je achterhoofd te houden, is dat ‘zoveel mensen, zoveel wensen’ hier zeker opgaat.

Bedenk daarom goed wat jij wil, wat jij mooi vindt! Fouten moet je natuurlijk aanpassen, maar niet alle feedback die je krijgt, gaat over harde fouten. Neem bijvoorbeeld show don’t tell en de karakterontwikkeling van je personages.

In dit blog

In dit blog ga ik dieper in op waar ik bij inhoudelijke redactie zoal op let. In een volgend blog leg ik uit waar ik bij tekstredactie naar kijk.

Wat is inhoudelijke redactie?

Inhoudelijke redactie houdt in dat de redacteur kijkt hoe je het hele verhaal op papier hebt gezet. Hij kijkt naar wat je vertelt: het onderwerp en hoe je hierover schrijft, het genre, de opbouw, het tempo, de vertelstijl en -tijd, de personages en plaatsen en nog veel meer.

Als ik je manuscript van inhoudelijke feedback voorzie, werk ik in jouw Word-document. Ik maak vooral gebruik van de functie ‘opmerking invoegen’. Een enkele keer wijzig ik iets in je tekst zelf. Dat doe ik met ‘wijzigingen bijhouden aan’, zo kun jij zien wat ik aanpas.

Wat krijg je als je jouw manuscript inhoudelijk laat redigeren door mij?

Je hele manuscript wordt door mij doorgenomen en daarna:

Gouden tip🥇

Werk verder in het document waarin is geredigeerd en verwerk niet de feedback in jouw document! Anders is de kans groot dat je wijzigingen of opmerkingen over het hoofd ziet.

Dat is zonde, toch?

Jij bepaalt

Wat ik belangrijk vind om te vermelden, is dat het verhaal van jou is en blijft! Jij bepaalt wat je met de feedback doet.

Lees alle opmerkingen en suggesties door en bepaal waar je het mee eens bent. Parkeer de dingen waar je je niet in kan vinden een paar dagen. Kijk er daarna nog eens naar, vraag je redacteur om verduidelijking en bepaal dan of je er definitief niets mee doet of dat je toch (deels) begrijpt waarom de feedback gegeven is. En dan ben jij nog steeds degene die bepaalt of je je verhaal aanpast.

Waar wordt op gelet bij inhoudelijke redactie?

Iedere redacteur heeft zijn eigen werkwijze, veel zal overeenkomen, maar sommige dingen worden net anders gedaan of er wordt op net andere dingen gelet.

Hieronder licht ik enkele punten toe die belangrijk zijn voor een inhoudelijk goed boek.

Ben je benieuwd waar ik nog meer op let? Kijk op mijn website bij Inhoudelijke Redactie of neem contact met me op.

📚 Inhoud van het verhaal

De inhoud van een verhaal kun je op veel manieren beoordelen. Ik kijk onder andere naar de volgende punten:

• Wat is het onderwerp van het verhaal? Past het bij de doelgroep? Welke invalshoek gebruik je? Een ‘uitgemolken’ invalshoek of juist een vernieuwende?
• Hoe zit het met de voorspelbaarheid en clichés?
• Is het verhaal - afhankelijk van het genre - geloofwaardig? 
• Zitten er tegenstrijdigheden in?
• Zitten er inconsistenties in?

📚 Doelgroep

Essentieel is of het verhaal bij de doelgroep past. Want niet elk goed verhaal is geschikt voor iedere doelgroep. Je zult begrijpen dat een Young Adult boek een andere schrijfstijl en woordkeus heeft dan een historische roman.

• Past het onderwerp bij de doelgroep die je voor ogen hebt? 
• Passen de schrijfstijl en de gebruikte woorden bij de doelgroep?
• Past het verteltempo bij de doelgroep?

📚 Personages

Bij het beoordelen van de personages kijk ik naar verschillende aspecten, bijvoorbeeld:

• Hoe ontwikkelen de personages?
• Zijn de personages ‘echt’? Is een personage niet alleen maar goed of slecht? Heeft het verschillende emoties?
• Past de naam bij het personage en bij de tijdgeest? 
• Hoe spreken de personages? Komen de dialogen natuurlijk over?
• Introduceer je geen ‘onnodige’ personages? Met onnodige personages maak je een verhaal ingewikkeld of juist langdradig, je lezers haken af.
• Introduceer je niet te veel personages tegelijk. Je lezer raakt in de war.
• En last but not least: zorg je voor variatie in de namen, anders raakt je lezer de kluts kwijt. Een Joey, Joyce en Jessy is dus niet handig. Ken je me een beetje? Dan weet je dat onze kinderen zo heten. 🤪

📚 Opbouw van het verhaal

Voor een fijne leeservaring is de opbouw van het verhaal erg belangrijk.

• Hoe zit het plot in elkaar, zitten er gaten in?
• Gebruik je een of juist meerdere perspectieven en hoe heb je dit doorgevoerd?
• Zijn er een of meerdere spanningsbogen aanwezig en zijn deze goed uitgewerkt?
• Gebruik je cliffhangers die de lezers aansporen door te lezen?
• Geef je je lezers te weinig informatie, waardoor ze het verhaal niet meer kunnen volgen?
• Geef je je lezers te veel informatie, waardoor het verhaal saai of langdradig wordt en de lezers afhaken.
• Versnel en vertraag je en doe je dit op het juiste moment?
• Logische opbouw, die hoeft zeker niet chronologisch te zijn, maar er mag geen informatie missen die (later in het verhaal) nodig is.
• Hoe is de hoofdstukindeling: lengte, aantal scènes, spanningsopbouw.
• Hoe zit het met show and tell?

Best mogelijke versie

Zoals je ziet, let een redacteur op heel veel elementen om samen met jou je manuscript te polijsten tot het glanst.

Weet wel, hoe meer onnodige tik-, spel- en andere foutjes er in het manuscript staan, hoe meer dit bij je redacteur of proeflezer in het oog springt. Hierdoor raakt hij telkens even uit het verhaal. Lever daarom altijd een zo schoon mogelijk document aan bij je redacteur en denk niet: die tikfoutjes hoef ik er niet uit te halen, daar wordt nu toch niet op gelet.

Heb je dyslexie, laat het even weten, dan houdt je redacteur daar natuurlijk rekening mee.

Redacteur die bij je past

Iedere redacteur werkt net een beetje anders, let op net andere dingen en geeft op een net andere manier feedback. 

Kijk eens rond op de websites van verschillende redacteuren om een gevoel te krijgen wie bij jou en jouw manuscript past. Bekijk welke boeken hij heeft geredigeerd en lees de reviews.

Ook kun je – afhankelijk van de redacteur – een proefopdracht uitzetten of een gesprek aanvragen.

Tekstuele Redactie

Over twee weken komt het blog over tekstuele redactie online. 

Volg me op Instagram, Facebook of LinkedIn en je bent als eerste op de hoogte als er een nieuw blog op mijn website staat.

Vond je dit interessant?

Lees de andere blogs op deze website. Ook komen er steeds nieuwe blogs online met tips over het schrijven en uitgeven van je boek.

Als je me volgt op social media ben je als eerste op de hoogte als ik een nieuw blog plaats.